Meer dan alleen 'Kijk niet om': De blijvende aantrekkingskracht van psychologische spanning

08 Oct 2024
nl
Emil

Wat gebeurt er wanneer de dagelijkse realiteit uiteenvalt in een sinister schouwspel? Dat is de vraag die centraal staat in 'Kijk niet om', een verhaal dat ons meeneemt op een reis door de krochten van angst en paranoia. Deze titel, zowel boek als film, heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op de populaire cultuur. Maar wat maakt dit verhaal zo fascinerend en hoe heeft het de loop van psychologische thrillers veranderd?

Laten we eerst teruggaan naar de oorsprong. 'Kijk niet om' (oorspronkelijke titel: 'Don't Look Now') begon als een kort verhaal van Daphne du Maurier, gepubliceerd in 1971. Du Maurier, meesteres van de suspense, was al bekend om haar beklemmende romans zoals 'Rebecca' en 'De vogels'. Met 'Kijk niet om' bewees ze opnieuw haar talent om een beklemmende atmosfeer te creëren en de lezer te bespelen met subtiele hints en onverwachte wendingen.

Het verhaal volgt een getrouwd stel, John en Laura Baxter, die naar Venetië reizen om te herstellen van de tragische dood van hun dochtertje. In de labyrintische straten van de Italiaanse stad worden ze geconfronteerd met een reeks verontrustende gebeurtenissen. Ze ontmoeten twee oudere zussen, waarvan één blind is en beweert helderziende te zijn. De blinde zus vertelt Laura dat ze hun dochtertje heeft gezien, springlevend en wel. Aanvankelijk sceptisch, beginnen John en Laura te twijfelen aan hun eigen waarneming terwijl ze worden meegesleurd in een web van bovennatuurlijke verschijnselen en dreiging.

De kracht van 'Kijk niet om' schuilt in de subtiele opbouw van spanning. Du Maurier speelt met de perceptie van de lezer en laat de grens tussen realiteit en waanvoorstelling vervagen. De beklemmende setting van Venetië, met zijn donkere grachten en spookachtige steegjes, versterkt de sfeer van onbehagen en naderend onheil. Het verhaal is doordrenkt met symboliek en voorbode, waardoor de lezer voortdurend op het verkeerde been wordt gezet.

In 1973 werd 'Kijk niet om' verfilmd door Nicolas Roeg, met Julie Christie en Donald Sutherland in de hoofdrollen. De film werd alom geprezen om zijn sfeervolle cinematografie, de beklemmende soundtrack en de sterke acteerprestaties. Roeg bleef trouw aan de geest van het verhaal, maar voegde ook eigen interpretaties toe, met name op het gebied van seksualiteit en het bovennatuurlijke. De film werd een instant cultklassieker en wordt beschouwd als een van de beste psychologische thrillers aller tijden.

'Kijk niet om' is meer dan alleen een spannend verhaal. Het is een complexe verkenning van thema's als verlies, rouw, schuldgevoel en de fragiliteit van de menselijke geest. De blijvende aantrekkingskracht van het verhaal is te danken aan de tijdloze thematiek en de beklemmende sfeer die zowel het boek als de film zo effectief weten op te roepen. Het is een verhaal dat je lang na het lezen of zien nog bijblijft, een verhaal dat je aan het denken zet over de grenzen van perceptie en de duistere kant van de menselijke natuur.